Zmiany dotyczące poboru podatku u źródła

W ramach zapowiedzianego przez nas cyklu dotyczącego prezentacji zmian w podatkach, które wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2019 r., przedstawiamy poniżej informacje dotyczące regulacji w zakresie poboru podatku u źródła.

Zmiany w tym zakresie możemy podzielić na następujące kwestie:

1. zmiany w zakresie sposobu poboru podatku,
2. zmiany klauzuli przeciwko nadużywaniu zwolnień podatkowych,
3. zmiany w przepisach Ordynacji podatkowej w zakresie dodatkowego zobowiązania podatkowego w związku z naruszeniem przepisów dotyczących poboru podatku u źródła,
4. zmiany w zakresie certyfikatów rezydencji,
5. zmiana definicji legalnej rzeczywistego właściciela.

Zmiany w zakresie sposobu poboru podatku u źródła:

Obowiązek poboru podatku u źródła w przypadku płatności przekraczających 2 000 000 zł rocznie do jednego kontrahenta (od nadwyżki ponad tę kwotę)

• Do wysokości kwoty 2 000 000 zł obowiązywać będą, co do zasady, dotychczasowe zasady płatności (poboru) podatku u źródła z tytułów wymienionych w art. 21 ust. 1 (m. in. odsetki, prawa autorskie, działalność widowiskowa, rozrywkowa, sportowa, usługi niematerialne, wywóz ładunków i pasażerów, transport lotniczy) oraz art. 22 ust. 1 (dywidendy).

Jedyną, ale za to bardzo istotną zmiana, jest wskazanie wprost obowiązku płatnika do dochowania należytej staranności w ramach weryfikowania uprawnienia do zastosowania preferencji podatkowych w momencie wypłaty należności.

I tak, zgodnie z brzmieniem art. 26 ust. 1 (zdanie przedostatnie i ostatnie) przy weryfikacji warunków zastosowania stawki podatku innej niż określona w art. 21 ust. 1 (20% i 10%) lub art. 22 ust. 1 (19%), zwolnienia lub warunków niepobrania podatku, wynikających z przepisów szczególnych lub umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, płatnik jest obowiązany do dochowania należytej staranności. Przy ocenie dochowania należytej staranności uwzględnia się charakter oraz skalę działalności prowadzonej przez płatnika.

Kwestia dochowania należytej staranności jest istotna z tego względu, że ocena jej zachowania będzie dokonywana przez organ podatkowy. Dodatkowo kwestia ta może nastręczać wątpliwości związane z jej stosowaniem, jako że nie została zdefiniowana w ustawie.

Należy przy tym dodać, że dotychczas wymagane oświadczenia: i) że w stosunku do wypłacanych należności spełnione zostały warunki, o których mowa odpowiednio w art. 21 ust. 3a i 3c lub w art. 22 ust. 4 pkt 4. ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ii) że spółka albo zagraniczny zakład jest rzeczywistym właścicielem wypłacanych należności oraz obowiązek posiadania certyfikatu rezydencji, nadal obowiązują.

• Dopiero w momencie przekroczenia w roku podatkowym obowiązującym u wypłacającego te należności łącznie kwoty 2 000 000 zł na rzecz tego samego podatnika, wypłacający jest obowiązany, co do zasady, jako płatnik pobrać w dniu dokonania wypłaty zryczałtowany podatek dochodowy od tych wypłat według stawki podatku właściwej dla tytułu płatności, od nadwyżki ponad kwotę 2 000 000 zł.

W takim przypadku płatnik nie ma możliwości stosowania zwolnień lub stawek wynikających z przepisów szczególnych lub umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.

• Jeżeli rok podatkowy płatnika jest dłuższy albo krótszy niż 12 miesięcy, kwotę limitu oblicza się jako iloczyn 1/12 kwoty 2 000 000 zł i liczby rozpoczętych miesięcy roku podatkowego, w którym dokonano wypłaty tych należności.
• Jeżeli wypłaty należności dokonano w walucie obcej, na potrzeby ustalenia, czy przekroczona została kwota limitu wypłacone należności przelicza się na złote według kursu średniego waluty obcej ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wypłaty.
• Jeżeli nie można ustalić wysokości należności wypłaconych na rzecz tego samego podatnika, domniemywa się, że przekroczyła ona kwotę 2 000 000 zł.

Przykład

Podatnik podlegający w Polsce ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu osiągnął w Polsce dochód z związku z wypłatą dywidendy na jego rzecz w kwocie 1 700 000 zł.

Płatnik zachowując wymagania określone w przepisach zastosował obniżoną stawkę podatku wynikającą z właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (np. 5%) zamiast stawki 19%. Podatek pobrany przez płatnika wyniósł w tej sytuacji 85 000 zł.

Jednocześnie, od tego samego podmiotu, który wypłacił dywidendę, podatnik uzyskał następnie w tym samym roku kwotę 400 000 zł tytułem należności licencyjnych.

Płatnik zachowując wymagania określone w przepisach zastosował obniżoną stawkę podatku wynikającą z właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (np. 10%), ale tylko dla kwoty 300 000 zł.

W stosunku do nadwyżki ponad limit 2 000 000 zł (tj. do kwoty 100 000 zł) płatnik będzie zobowiązany zastosować podstawową stawkę podatku wynikającą z ustawy (20%).

W konsekwencji, kwota podatku, którą płatnik będzie zobowiązany pobrać przy wypłacie wspomnianych należności licencyjnych, wyniesie:

10% x 300 000 zł + 20% x 100 000 zł = 30 000 zł + 20 000 zł = 50 000 zł

Podatnik lub płatnik (w przypadku gdy poniósł ekonomiczny koszt podatku) będzie mógł wystąpić o zwrot podatku do władz skarbowych.

• Organ podatkowy zwraca, na wniosek, podatek pobrany zgodnie z art. 26 ust. 2e. Wysokość podatku do zwrotu określa się na podstawie zwolnień lub stawek wynikających z przepisów szczególnych lub umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska.
• W przypadku skorzystania przez podatnika (płatnika) z tej procedury, można wyodrębnić trzy fazy postępowania w sprawie zwrotu

złożenie wniosku:

• wniosek o zwrot podatku może złożyć:
  • podatnik, który w związku z uzyskaniem należności, od której został pobrany podatek, osiąga przychód podlegający opodatkowaniu,
  • płatnik, jeżeli wpłacił podatek z własnych środków i poniósł ciężar ekonomiczny tego podatku (wniosek składany jest w formie elektronicznej),
• wniosek o zwrot podatku powinien zawierać oświadczenie co do zgodności z prawdą faktów przedstawionych we wniosku oraz co do zgodności z oryginałem dokumentacji załączonej do wniosku (obowiązek złożenia oświadczenia istnieje także na dalszym etapie postępowania w odniesieniu do przedstawianych kolejnych faktów oraz przekazywanej uzupełniającej dokumentacji),
• do wniosku dołącza się dokumentację pozwalającą na ustalenie jego zasadności, w szczególności m. in.:
• certyfikat rezydencji podatnika,
• dokumenty wskazujące na sposób rozliczenia lub przekazania należności, z którymi wiązała się zapłata podatku (np. wyciągi bankowe),
• dokumentację dotyczącą zobowiązania do wypłaty należności (umowy, faktury),
• stosowne oświadczenia podatnika (m. in. że spełnione zostały warunki do zastosowania zwolnienia, że spółka albo zagraniczny zakład jest rzeczywistym właścicielem wypłacanych należności, o prowadzeniu rzeczywistej działalności gospodarczej w kraju siedziby podatnika dla celów podatkowych),
• dokumentację wskazującą na ustalenia umowne, z powodu których płatnik wpłacił podatek z własnych środków i poniósł ciężar ekonomiczny tego podatku.

weryfikacja wniosku:

• w sprawie zwrotu podatku organ podatkowy wydaje decyzję, w której określa kwotę zwrotu,
• zwrot podatku następuje, co do zasady, bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 6 miesięcy od dnia wpływu wniosku o zwrot podatku (termin ten biegnie na nowo od dnia wpływu zmienionego wniosku o zwrot podatku),
• w przypadku gdy weryfikacja zasadności zwrotu nie jest możliwa w terminie, organ podatkowy może przedłużyć wskazany termin zwrotu podatku do czasu zakończenia weryfikacji wniosku o zwrot podatku w ramach kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej lub postępowania podatkowego (w tym również przeprowadzenie kontroli podatkowej na terytorium państwa siedziby podatnika dla celów podatkowych),
• w przypadku gdy do wniosku nie dołączono dokumentacji pozwalającej na ustalenie jego zasadności, organ podatkowy wzywa wnioskodawcę do usunięcia braków w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania.

zwrot podatku:

• jeżeli wniosek o zwrot podatku nie budzi wątpliwości, organ podatkowy niezwłocznie dokonuje zwrotu kwoty wskazanej we wniosku bez wydania decyzji,
• podatek niezwrócony przez organ podatkowy w terminie podlega oprocentowaniu w wysokości odpowiadającej opłacie prolongacyjnej.
• zwrot podatku dokonywany jest na rachunek bankowy wnioskodawcy lub rachunek wnioskodawcy w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej.

Sytuacje, w których, mimo, że płatności przekraczają limit 2 000 000 zł, możliwe jest zastosowanie preferencji przy poborze podatku u źródła:

1.złożenia oświadczenia przez płatnika (o posiadaniu stosownych dokumentów i zweryfikowaniu kontrahenta)

W składanym oświadczeniu podatnik wskazuje, że:

• posiada dokumenty wymagane przez przepisy prawa podatkowego dla zastosowania stawki podatku albo zwolnienia lub niepobrania podatku, wynikających z przepisów szczególnych lub umów o unikaniu podwójnego opodatkowania,
• po przeprowadzeniu weryfikacji warunków zastosowania stawki podatku innej niż „podstawowe” wskazane w przepisach (10%, 19%, 20%), zwolnienia lub warunków niepobrania podatku, nie posiada wiedzy uzasadniającej przypuszczenie, że istnieją okoliczności wykluczające możliwość zastosowania stawki podatku albo zwolnienia lub niepobrania podatku, wynikających z przepisów szczególnych lub umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, w szczególności nie posiada wiedzy o istnieniu okoliczności uniemożliwiających spełnienie przesłanek przewidzianych dla zwolnienia oraz o braku zachowania warunku „beneficial owner”

Oświadczenie składa kierownik jednostki w rozumieniu ustawy o rachunkowości, podając pełnioną przez siebie funkcję, przy czym nie jest dopuszczalne złożenie oświadczenia przez pełnomocnika.

Oświadczenie składa się najpóźniej w dniu dokonania wypłaty należności do właściwego naczelnika urzędu skarbowego (w zależności od sytuacji będzie to naczelnik urzędu skarbowego właściwego dla podatnika albo w sprawach opodatkowania osób zagranicznych).

W przypadku gdy do złożenia oświadczenia, obowiązana jest więcej niż jedna osoba dowód złożenia tego oświadczenia przekazywany jest wraz ze zgłoszeniem do organu podatkowego.

W zgłoszeniu tym potwierdza się, że oświadczenie zostało złożone przez wszystkie osoby obowiązane do jego złożenia. Zgłoszenie składa jedna z osób, które złożyły oświadczenie. Zgłoszenie nie może zostać złożone przez pełnomocnika.

Jeżeli płatnik złożył oświadczenie a następnie dokonuje na rzecz podatnika, którego dotyczyło to oświadczenie, dalszych wypłat należności płatnik nie jest zobowiązany do podbory podatku do momentu upływu drugiego miesiąca następującego po miesiącu, w którym złożono to oświadczenie.

W takim przypadku płatnik, w terminie do 7 dnia następującego po miesiącu, w którym upłynął ten okres, składa oświadczenie do tego samego naczelnika urzędu skarbowego, że w momencie dokonania dalszych wypłat należności:

• posiadał dokumenty wymagane przez przepisy prawa podatkowego dla zastosowania stawki podatku albo zwolnienia lub niepobrania podatku, wynikających z przepisów szczególnych lub umów o unikaniu podwójnego opodatkowania,
• po przeprowadzeniu weryfikacji nie posiadał wiedzy uzasadniającej przypuszczenie, że istniały okoliczności wykluczające możliwość zastosowania stawki podatku, zwolnienia lub niepobrania podatku, wynikających z przepisów szczególnych lub umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, w szczególności okoliczności uniemożliwiające spełnienie przesłanek przewidzianych dla zwolnienia oraz brak zachowania warunku „beneficial owner”.

W przypadku gdy złożenie tego nie jest możliwe z uwagi na niespełnienie warunków będących jego przedmiotem, płatnik, w terminie, o którym mowa w tym przepisie, wpłaca podatek, który byłby należny przy braku zwolnienia wraz z odsetkami za zwłokę.

Oświadczenia oraz zgłoszenie składa się w postaci elektronicznej.

2. otrzymanie przez podatnika/płatnika opinii o stosowaniu zwolnienia

Organ podatkowy, na wniosek złożony przez podatnika albo płatnika (jeżeli wpłacił podatek z własnych środków i poniósł ciężar ekonomiczny tego podatku) wydaje, pod warunkiem wykazania przez wnioskodawcę spełnienia przez podatnika warunków uprawniających do braku poboru podatku opinię o stosowaniu przez płatnika zwolnienia z poboru zryczałtowanego podatku dochodowego od wypłacanych na rzecz podatnika należności objętych poborem tym podatkiem (opinia o stosowaniu zwolnienia).

Wniosek o wydanie opinii o stosowaniu zwolnienia składa się w postaci elektronicznej. W ten sam sposób następuje uzupełnienie wniosku w zakresie przedstawienia organowi podatkowemu dalszych faktów oraz przekazania uzupełniającej dokumentacji.

Odmawia się wydania opinii o stosowaniu zwolnienia w przypadku:

• niespełnienia przez podatnika przesłanek przewidzianych dla zwolnienia od podatku,
• istnienia uzasadnionych wątpliwości co do zgodności ze stanem rzeczywistym dołączonej do wniosku dokumentacji lub oświadczenia podatnika, że jest rzeczywistym właścicielem należności,
• istnienia uzasadnionego przypuszczenia, że w danej sytuacji może dojść do obejścia prawa, czy próby unikania opodatkowania,
• istnienia uzasadnionego przypuszczenia, że podatnik nie prowadzi rzeczywistej działalności gospodarczej w kraju siedziby tego podatnika dla celów podatkowych

Na odmowę wydania opinii o stosowaniu zwolnienia przysługuje prawo wniesienia skargi do sądu administracyjnego.

Opinię o stosowaniu zwolnienia wydaje się bez zbędnej zwłoki, nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia wpływu wniosku do organu podatkowego.

Wniosek o wydanie opinii podlega opłacie w wysokości 2 000 zł wpłacanej na rachunek organu podatkowego, w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia.

Opinia o stosowaniu zwolnienia wygasa:

• z upływem 36 miesięcy od dnia jej wydania;
• ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym upłynął termin, o którym mowa poniżej, jeżeli zgodnie z tym przepisem wnioskodawca poinformował organ podatkowy o istotnej zmianie okoliczności;
• z dniem, w którym podatnik, którego dotyczy ta opinia, przestał spełniać warunki przewidziane dla zwolnienia z podatku, jeżeli wnioskodawca nie poinformował o tym organu podatkowego zgodnie z przepisem omówionym poniżej.
  

W przypadku istotnej zmiany okoliczności faktycznych, które mogą mieć wpływ na spełnienie warunków korzystania ze zwolnienia od podatku, wnioskodawca, w terminie 14 dni od dnia, w którym dowiedział się lub przy zachowaniu należytej staranności powinien się dowiedzieć, że doszło do tej zmiany, informuje o tym organ podatkowy. Wnioskodawca będący podatnikiem jednocześnie informuje płatnika o istotnej zmianie tych okoliczności.

Organem podatkowym właściwym w sprawach wydawania opinii jest, w zależności od sytuacji, naczelnik urzędu skarbowego właściwy według siedziby podatnika albo naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

Zmiana szczególnej klauzuli przeciwko nadużywaniu zwolnień podatkowych wynikających z przepisów implementujących dyrektywy unijne w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych (art. 22c).

Zgodne z uzasadnieniem do ustawy, celem zmiany jest z jednej strony rozszerzenie zakresu przedmiotowego tej szczególnej klauzuli na sytuacje nadużyć w stosowaniu zwolnienia z podatku u źródła, które uregulowano obecnie w art. 21 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (są to przychody osiągane m. in. z odsetek, praw autorskich lub praw pokrewnych, praw do projektów wynalazczych, znaków towarowych, wzorów zdobniczych, know-how).

Z drugiej strony uczynienie tej klauzuli bardziej jednoznaczną interpretacyjnie i w pełniejszym stopniu zabezpieczającą interesy Skarbu Państwa przed nadużyciami związanymi z nieuprawnionym korzystaniem ze zwolnień od podatku u źródła, poprzez m. in.

• wprowadzenie szerszego katalogu zdarzeń pozwalających ocenić kontekst istniejącej struktury oraz zależności faktycznych lub prawnych, w których funkcjonuje podatnik zamierzający skorzystać ze zwolnienia z podatku,
• nawiązanie do brzmienia ogólnej klauzuli unikania opodatkowania, zawartej w Ordynacji podatkowej (weryfikacja prawa do zwolnienia w kontekście przedmiotu i celu ustawy oraz pojęcie sztuczności),
• implementację przesłanki sztuczności (nierzeczywistości) w sposób budzący mniej wątpliwości interpretacyjnych.

Zmiany w przepisach Ordynacji podatkowej w zakresie dodatkowego zobowiązania podatkowego w związku z naruszeniem przepisów dotyczących poboru podatku u źródła.

W przypadku gdy złożone przez płatnika oświadczenie nie było zgodne z prawdą, płatnik nie dokonał wymaganej weryfikacji lub podjęta przez płatnika weryfikacja nie była adekwatna do charakteru i skali działalności płatnika, ustalane będzie ustalenie dodatkowego zobowiązanie podatkowe w wysokości 10% podstawy opodatkowania należności, w stosunku do której płatnik zastosował niższą stawkę podatku lub nie pobrał podatku.

Stawka dodatkowego zobowiązania podatkowego ulega podwojeniu, jeżeli podstawa do ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego przekracza 15 000 000 zł – w zakresie nadwyżki ponad tę kwotę.

Certyfikat rezydencji

Znowelizowane przepisy umożliwiają uwzględnienie przez płatnika kopii certyfikatu rezydencji w sytuacji poboru podatku u źródła od dochodów uzyskiwanych przez osoby nie mające miejsca siedziby na terytorium polski z tytułu usług niematerialnych (m. in. usługi doradcze, księgowe, badania rynku) do kwoty należności wypłacanych na rzecz tego samego podmiotu nie przekraczającej 10 000 zł rocznie i sytuacji, w których informacje wynikające z przedłożonej kopii certyfikatu rezydencji nie budzą uzasadnionych wątpliwości co do zgodności ze stanem faktycznym.

Zmiana definicji legalnej rzeczywistego właściciela

Nowelizacja wprowadza również zmiany w definicji rzeczywistego właściciela.

I tak, ilekroć w ustawie jest mowa o rzeczywistym właścicielu – oznacza to podmiot, który spełnia łącznie następujące warunki:

1. otrzymuje należność dla własnej korzyści, w tym decyduje samodzielnie o jej przeznaczeniu i ponosi ryzyko ekonomiczne związane z utratą tej należności lub jej części,
2. nie jest pośrednikiem, przedstawicielem, powiernikiem lub innym podmiotem zobowiązanym prawnie lub faktycznie do przekazania całości lub części należności innemu podmiotowi,
3. prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą w kraju siedziby, jeżeli należności uzyskiwane są w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, przy czym przy ocenie, czy podmiot prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą, przepis art. 24a ust. 18 stosuje się odpowiednio.

Znowelizowana definicja wskazuje płatnikowi według jakich kryteriów ma dokonywać weryfikacji statusu podatnika orz dodatkowo wskazuje na konieczność uwzględniania czynników o charakterze faktycznym, a nie tylko formalno-prawnych.

Omawiane przez nas, w niniejszej informacji, zmiany odnoszą się do regulacji zawartych w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych. Co do zasady, zmiany wprowadzone do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie powinny różnić się znacząco w samej istocie regulacji, jednakże należ zachować ostrożność w ich analizie, choćby ze względu na odmiennego adresata przepisów, czy też inną ich redakcję.

 Powyższe informacje mają charakter ogólny (nie mają charakteru pełnego i wyczerpującego) – w szczególności nie są opinią lub poradą prawną. W przypadku pojawienia się jakichkolwiek pytań związanych z prezentowanymi informacjami zapraszamy do kontaktu z nami.